توضیحی مختصر از متن فایل  :

چکیده:

با توجه به رشد روزافزون بحرانهای طبیعی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی که ناشی از مسائل جوی و زیست محیطی یا چالشهای سیاسی دولتها و بحرانهای مالی جهانی می­باشد و از سوی دیگر رشد روزافزون امکانات و سرمایه­های انسانی می­طلبد که برای مدیریت بحرانها و حفظ سرمایه­های انسانی و اجتماعی از روشهای نوین مدیریت بهره­مند شویم.با توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات که رویکردهای جدیدی را در بحث مدیریت باز کرده است و تاثیر شگرفی را در حوزه­ی مدیریت گذاشته است در این مقاله سعی شده است با توجه به مطالعات قبلی , روشهای جدید بهمراه نمونه­های عملی از کاربرد ICT ارائه داده و در پایان پیشنهاداتی را برای دست اندرکاران مدیریت بحران کشور طرح نماید.

کلمات کلیدی:فناوری اطلاعات و ارتباطات،سیستم های اطلاعاتی،سیستم اطلاعات جغرافیایی،سیستمهای خبره،مدیریت بحران،بحران،

مقدمه:

بروز حوادث شغلی، حوادث غیرمترقبه و بلایای طبیعی، حوادث سیاسی و اجتماعی و حوادث اقتصادی در تمام کشورهای جهان همراه با صدمات انسانی و خسارتهای مالی فراوان است اما در کشورهای توسعه نیافته و یا در حال توسعه مانند کشور ما این موضوع از جنبه­های مختلف حائز اهمیت می­باشد. از لحاظ حوادث طبیعی ایران در شمار 10  کشور اول حادثه خیز جهان است و از لحاظ موقعیت سیاسی استراتژی، ایران در منطقه حساسی واقع شده است که بحرانهای فراوانی را داشته است و از لحاظ اقتصادی هم باتوجه به فضای رقابتی شدید اقتصادی دنیا و همچنین تحریم های اقتصادی، کشور ما از نظر مدیریت بحران نیازمند مطالعات و تلاشهای عملی و اجرایی فراوانی است که باید از کلیه ابزارهای جدید و استانداردهای بین المللی در مدیریت بحران مدد جست که در این مقاله سعی شده است به برخی از این ابزارها و استانداردها خصوصاً ابزار مناسب ارتباطات و فناوری اطلاعات بپردازد.

تعریف بحران:

از بحران تعاریف مختلفی شده است که در این مقاله به برخی از آنها اشاره می­شود:

لاری اسمیت رئیس موسسه بحران مستقر در کنتاکی تعریفی نه چندان دقیق ارائه کرده است:

«یک اغتشاش عمده از سازمان که دارای پوشش خبری گسترده­ای بشود، کنجکاوی مردم درباره این موضوع بر فعالیتهای عادی اثر خواهد گذاشت و نیز می­تواند اثر سیاسی، قانونی، مالی و دولتی بر سازمان بگذارد. «گاتر چاک، جک، مدیریت بحران در بخشهای خصوصی و دولتی، دکتر علی پارسائیان , صفحه 6 »

«بحران به حوادثی اطلاق می­شود که در اثر رخداد و عملکردهای طبیعی و انسانی بطور ناگهانی بوجود می­آید و سختی و مشکلاتی را به یک مجموعه یا جامعه انسانی تحمیل می­کند و برطرف کردن آن نیاز به اقدامات اضطراری، فوری و فوق العاده دارد »

بحران از ریشه یونانی Krisis به معنی تصمیم عاجل می­آید. بحران یعنی یک آشفتگی یا پریشانی و یا اختلال فیزیکی و روانی ناگهانی و شدید که روند و سیر شرایط عادی را به هم می­ریزد (Lerouss, 2003,P.386)

« بحران یعنی خروج از تعادل که اگر به آن توجهی نشود منجر به خروج از عدالت می­شود » (تقی­زاده، 1383، ص 6)

انواع بحران:

بحرانها انواع مختلفی دارند، از نظر اهمیت، بحرانها را می­توان به صورت زیر طبقه­بندی نمود:

1- بحرانهای ناشی از حوادث و سوانح طبیعی

فجایع طبیعی مثل زمین لرزه، گردباد، آتشفشان و غیره که اغلب اجتناب ناپذیر هستند.

2-بحرانهای غیرطبیعی

 بحرانهایی هستند که بر اثر عوامل غیرطبیعی ایجاد می­شوند که خود به انواع مختلفی تقسیم­بندی می­شوند.

الف- بحرانهای اجتماعی و فرهنگی مثل مهاجرتهای بی­رویه، آشوبهای اجتماعی، خشونت در محیط کار، اعتیاد و فساد مالی

ب- بحرانهای اقتصادی، مالی که در اثر اختلال در نظامهای مالی، کاهش ارزش پول، کاهش ارزش سهام در بورس، اختلال و ورشکستگی، عدم تحقق درآمدها، افزایش غیرمترقبه هزینه­ها و ... بوجود می­آید.

ج- بحرانهای امنیتی مثل خرابکاری، بمب­گذاری، آدم ربایی، گروگانگیری، قاچاق مواد مخدر، جاسوسی و تروریسم می­باشد.

د- بحرانهای اطلاعاتی: بحرانهایی هستند که در اثر اختلال در طراحی، تجهیزات و کارکرد نظامهای حفاظتی، اطلاعاتی، امنیتی و رایانه­ای در سازمان­ها و جوامع رخ می­دهد و موجب آشفتگی می­شود از قبیل تقلب و دسترسی غیرمجاز، استراق سمع در خطوط مخابراتی و اطلاعاتی، افشای غیرمجاز اطلاعات، ناکارآمدی سخت افزارها و نرم افزارها، مفقود شدن داده­ها و عدم تبادل و انتقال اطلاعات.

ه- بحرانهای زیست محیطی مثل آلودگی هوا، انفجارهای هسته­ای، از بین رفتن منابع طبیعی، از بین رفتن دریاچه­ها و آلوده سازی منابع حیاتی

و- بحرانهای انسانی که در اثر اختلال در کارکرد منابع انسانی رخ می­دهد و موجب آشفتگی اساسی می­شود.