فایل ورد قابل ویرایش

توضیحی مختصر از مقاله  :

بررسي واكنش متقابل سيستم ₂α-آدرنرژيك و كافئين بر يادگيري احترازي غيرفعال در موش‌هاي صحرايي نر نژاد ويستار

واژگان كليدي: حافظه، يادگيري، يوهمبين، كلونیدين، كافئين، α₂-آدرنرژيك.

مقدمه

كافئين بصورت وسيعي به عنوان ماده فعال كننده رفتاري در سطح جهان مصرف مي‌شود. كافئين، از طريق منابع غذايي و بيش از همه قهوه و چاي تامین می شود. مصرف زیاد و طولانی­مدت این ماده، اثرات زيان‌آور ضعيفي روي سلامت ايجاد مي‌کند (١). جذب كافئين از طريق لوله گوارشي سريع است و ٤٥ دقيقه بعد از مصرف، ٩٩% آن جذب مي‌گردد (٢).كافئين توسط كبد به دي­متيل و منومتيل­زانتین­‌ها، دي­متيل و منومتيل اوريك­اسيد، تري­متيل و دي­متيل­آلانتوئين و مشتقات اوراسيل متابوليزه مي‌شود (٢). كافئين، يك آنتاگونيست آدنوزيني مهم است كه باعث تحريك دستگاه اعصاب مرکزی (CNS) مي‌شود و به راحتي از سدخوني-مغزي  به علت مشخصات ليپوفيليكي‌ عبور مي‌كند (٣).تحقیقات نشان داده که كافئين اغلب اثرات مهاري آدنوزين را تغيير داده و فعاليت نوروني را تحریک می­کند (٤) ، هم­چنین آزادسازي نوروترنسميترها و تحريك و فعاليت‌هاي خود به خودي نیز از ديگر خواص كافئين است. اثرات کافئین روی CNS از طریق مهار فعالیت فسفودی استراز و مهار گیرنده­های  GABA و افزایش فعالیت کلسیم داخل سلولی صورت     می­گیرد (٥). بعلاوه دوز متوسط كافئين باعث اثرات تحريكي رفتاري مي‌گردد، در صورتی­که دوز بالای آن مي‌تواند فعاليت رفتاري و كارايي رفتارهای مرتبط با يادگيري و حافظه را مهار نماید. همچنين مطالعات مختلف نشان داده كه كافئين     می­تواند سوخت و ساز تعدادي از نوروترنسميترهاي مونوآميني شامل سروتونین، دوپامين و نورآدرنالين را افزايش ‌دهد. بعلاوه  مداركي دال بر اثر متيل گزانتين‌ها بر افزایش سرعت شليك نورون‌هاي آدرنرژيك در لوكوس سرولئوس وجود دارد. از طرفی این مواد می توانند تعداد گیرنده­های ₂α را در مغز رت کاهش دهند. تحقیقات نشان داده­اند ‌كه نورون‌های كولینرژيك مزوكورتيكال توسط آدنوزين مهار مي‌شوند و به دنبال آن كافئين مي‌تواند باعث افزايش سرعت شليك اين نورون‌ها گردد (١).

امروزه با شناخت وکلون گیرنده­های آدنوزيني A₁، A₂a، A₂b و A₃ در گونه­های مختلف، گیرنده­هاي A₁ و A₂a بعنوان هدف اصلی احتمالی كافئين و تئوفيلين در نظر گرفته می­شوند که با G پروتئين‌ها جفت مي‌گردند (١). گیرنده A₁ آدنوزيني در اغلب قسمت‌هاي مغز وجود دارد و به میزان  بیشتر در هيپوكمپ، قشر مغز و هسته‌هاي خاص تالاموسي بيان شده است. رشته­های نورآدرنرژيك که از شاخه­های پشتی و شکمی تشکیل شده، به طور وسیعی در مغز حیوانات توزیع شده­اند  (٦). نورون‌هاي شاخه پشتي از لوكوس سرولئوس بالا رفته و در هيپوكمپ قرار گرفته‌اند. نورون‌هاي شاخه شكمي ناحيه Subceruleus پرتوهايي را به ساقه مغز و هيپوتالاموس مي‌فرستند (٦). گیرنده­هاي 2α-آدرنرژيك نقش اساسي در تنظيم آزادسازي نورون‌هاي آدرنرژيكي و سمپاتيكي در CNS دارند (٦). آگونيست گیرنده­هاي 2α-آدرنرژيك دارای اثرات متنوع وسیعی در سيستم عصبي مركزي و محيطي می باشند که می­توان به كاهش فشارخون و تعديل و تسكين عوارض ناشي از سندرم ترك اپيوئيدها اشاره کرد (٧).

يوهمبين آنتاگونيست اختصاصي گیرنده­های 2α-آدرنرژیک از پوست درخت Pausin staliayohimbine و ريشه Rouwolfia استخراج مي‌شود (٨). يوهمبين از طریق جریان خون به سرعت وارد CNS شده و باعث افزايش فشارخون و ضربان قلب و افزايش حرکات و لرزش عضلات می­گردد. اين دارو براي درمان ناتوانی جنسي مردان نيز استفاده مي‌شود(٩).  همچنین تحقیقات نشان داده­اند که يوهمبين تشکیل حافظه اپیزودیک یا غیرمنسجم را تسهیل می­کند (١٠). شایان ذکر است که امروزه در سراسر جهان قهوه و چای بعنوان نوشیدنی اصلی مردم جایگاه خود را دارا است. مطالعات بر روی ٧٠٠٠ زن و مرد پیر نشان داده ، افرادی که روزانه سه فنجان قهوه یا معادل ١٠٠ میلی­گرم کافئین دریافت می­کردند، نسبت به افراد همسن خود که روزانه کمتر از این مقدار کافئین را دریافت می­کردند، در آزمون­های سنجش  یادگیری، نمره بهتری کسب می­نمودند. بنابراین مصرف روزانه سه فنجان قهوه یا چای می­تواند حافظه را بهبود بخشد (١١). تحقيق حاضر به اين سوال پاسخ مي­دهد که آیا تداخل کافئين وسيستم 2α-آدرنرژيک اثري بر يادگيري و حافظه دارد.