چکیده

درحال حاضر استفاده از سنجش ازدور و Gis بعنوان روش نوین مطالعات مکانی بصورت بخش مهمی از کارهای علمی و عملی درعلوم آب درآمده است که اهمیت و دقت این روش را نشان می دهد. یکی از روش های نوین برای رویارویی با مشکل کم آبی و افت سطح آبهای زیرزمینی در مناطق خشک در سالهای اخیر احداث سدهای زیرزمینی می باشد.دراین پژوهش سعی شده تا با استفاده از قابلیتهای سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور نقاط مناسب جهت احداث سدهای زیرزمینی در منطقه منشاد استان یزدمعرفی گردند.به منظورمکان یابی مناطق مناسب جهت احداث سدهای زیرزمینی در این منطقه ازفاکتورهای شیب،زمین شناسی،کاربری اراضی وتراکم آبراهه ها، استفاده شده است.لایه شیب و رده آبراهه ها با استفاده از آنالیز مدل رقومی ارتفاعی پس از انجام تصحیحات لازم در محیط Gis تهیه گردید.لایه زمین شناسی و کاربری اراضی با استفاده از نقشه های موجود و تصویر ماهواره ای ETM در محیط GIS تهیه شد. پس از تحلیل لایه ها در نرم افزار،وزن لازم بر اساس میزان تاثیر هر لایه در مکان یابی سدهای زیرزمینی تعیین و با استفاده از فرآیند هم پوشانی در نرم افزار Arc Gis  نقشه مناطق مناسب برای احداث سد زیرزمینی تهیه گردید.براساس نتایج حاصله مخروط افکنه های منطقه دارای بیشترین استعداد جهت احداث سد زیرزمینی می باشند.همچنین اراضی سنگ آهک ضخیم لایه در اولویت بعدی جهت احداث سد قرار دارند.

کلمات  کلیدی: استان یزد،سدهای زیرزمینی، سنجش از دور،مکان یابی، منشاد.

مقدمه

از روشهاي ساده و نوين مي‌توان ذخيره‌سازي منابع آب زيرزميني از طريق ايجاد سد در مسير آب زيرزميني را نام برد. تصمیم گیری در انتخاب مکان های مناسب احداث سدزیرزمینی با در نظر گرفتن اینکه معیارهای متفاوتی در این انتخاب باید در نظرگرفته شوند کار دشواری است.يكي از ابزارهاي توانمند جهت طبقه بندي،تحليل و بازيابي اطلاعات،سنجش ازدوروتكنولوژي سيستم اطلاعات جغرافيايي است.مهم ترين قابليت سيستم اطلاعات جغرافيايي صرفه جويي درزمان وهزينه مي باشد.تحقیقات مختلفی در زمینه کاربرد سنجش از دور در مطالعه آبهای زیرزمینی انجام شده است.از جمله به حسين نژاد و همكاران(1381) جلالوند و همكاران(1385)، خيرخواه زركش و همكاران(1387)، سليماني و همكاران(1387) و موسوي و همكاران (1388) در ایران اشاره کرد. حوزه آبخیز منشاد با مساحت 60 کیلومتر مربع در مختصات جغرافیایی54  درجه و 9 دقیقه و 23 ثانیه تا 54 درجه و 16 دقیقه و 35 ثانیه طول شرقی و 31 درجه و 28 دقیقه و 59 ثانیه تا 31 درجه و 36 دقیقه و 5 ثانیه عرض شمالی واقع حداکثر ارتفاع حوزه 3530 متر در قسمت جنوب شرقی و حداقل آن 1790 متر در قسمت شمال شرقی(خروجی حوزه) و ارتفاع متوسط 2526 متر است. متوسط بارش در این حوزه 6/345 میلیمتر و حداکثر و حداقل آن در طی دوره آماری 25 ساله به ترتیب 604 و 165 میلیمتر بوده،ماکزیمم بارشها در زمستان و ماههای اسفند و بهمن و شکل غالب بارش به صورت برف می باشد.