فایل ورد قابل ویرایش

توضیحی مختصر از مقاله  :

چكيده

ارگونومی و رابطه آن با میزان بهره وری و کارائی سازمان بحثی مهم و اساسی برای هر سازمان    می باشد که در سا لهاي اخير بصورت فزاینده ای مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. کارکنان ادارات تربیت بدنی نیز همانند سایر کارمندان با عوامل استرس آور شغلی بسیاری درگیر هستند که در این تحقیق به یکی از آنها پرداخته شد. هدف از انجام این تحقیق بررسی وضعیت ارگونومیکی کارکنان ادارات تربیت بدنی استان گلستان بوده است. به همین منظور پرسشنامه ای با روائی و پایائی مناسب (94/0 آلفای کرونباخ) به صورت پستی در اختیار کل جامعه قرار گرفت و پس از تکمیل،  اطلاعات  مربوط به120 نفر( 93مرد و 27 زن) به عنوان نمونه های تحقیق با استفاده از مدل هاي آماري ، در سطح معنی داری  ( 05/0 و 01/0p ≤  ) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان داد از نظر جنسیت، وضعیت تاهل, سن و سابقه کار, میزان استرس شغلی ناشی از وضعیت ارگونومی, در بین کارمندان تفاوت معنی داری مشاهده نشده است. اما از نظر وضعیت استخدامی میزان استرس شغلی ناشی از وضعیت ارگونومی متفاوت بود. برای نمونه، استرس ناشی از وضعیت ارگونومی در کارکنان رسمی بیشتر از سایر کارکنان بود. این تحقیق نشان داد که توجه به شرایط فیزیکی و ارگونومی محيط كار در بررسی و تحلیل عوامل استرس زای شغلی کارمندان بسیار مهم است.

واژگان كليدي:

 ارگونومي، استرس شغلی, عوامل استرس زای فیزیکی، کارمندان اداره تربیت بدنی

مقدمه

بررسي عوامل يا محرك هاي استرس زاي شغلي، از ديدگاه هاي نظري مختلف به دو منبع اساسي ماكرواسترسور و ميكرواسترسور محدود شده اند. يكي از موضوعات مهم در ميكرو استرسورها بحث ارگونومي و شرايط فيزيكي محيط كار است(2).

واژه « ارگونومي» از دو كلمه يوناني « ارگو» به معني كار و « نوموس» به معني قانون و قاعده طبيعي مشتق شده است و در لغت به معناي قوانين طبيعي كار است. اما در اصطلاح كاربردي علم ارگونومي مجموعه دانشي است كه از تلفيق علوم زيستي، فيزيولوژي انساني، سيستم‌ ها و روش ها، طراحي مشاغل و محيط كار به وجود آمده است كه سعي دارد ابزارها، دستگاه‌ها و محيط كار را با در نظر گرفتن توانايي هاي جسماني، فكري و محدوديت‌ها و علائق انسان‌ها، طراحي كند. اين علم با هدف افزايش بهره‌وري با توجه به سلامتي، ايمني و رفاه كاركنان در محيط كار شكل يافته است (4 و 6).

 ارگونومي علم مطالعه انسانها در حين انجام كار، براي درك ارتباط پيچيده ميان افراد و جنبه هاي فيزيكي و روانشناختي محيط كار، نيازهاي شغلي و روشهاي كار مي‌باشد. ارگونومي يا همان مهندسي فاكتورهاي انساني، علمي تركيبي است كه سعي دارد ابزارها، دستگاه ها، محيط كار و مشاغل را با توجه به توانايي هايي جسمي ـ فكري و محدوديت ها و علائق انسانها، طراحي نمايد(6).

ارگونومي علمي چند نظامه است كه در چهار حيطه روانشناسي مهندسي, فيزيولوژي كار , بيومكانيك شغلي و آنتروپومتري فعاليت می باشد. در حيطه اول، يعني روانشناسي مهندسي، جنبه هاي پردازش اطلاعات مرتبط با كار، مورد بررسي قرار مي‌گيرد. در حيطه دوم (فيزيولوژي كار)، تبادلات انرژي و متابوليسم بدن مطرح است. مفاهيم خستگي، بررسي كارهاي ايستا و پويا و رژيم هاي كار و استراحت از ديدگاه فيزيولوژي كار مورد تجزيه و تحليل قرار مي‌گيرد. در مباحث بيومكانيك شغلي ويژگيهاي مكانيكي اندام‌هاي بدن مورد بررسي قرار مي‌گيرد. در اين حيطه، حركت اندام‌ها و اعمال نيرو در بافت هاي مختلف بدن تجزيه و تحليل مي‌شود. به كمك اين معادلات مي‌توان الگوها و ابعاد مناسب ايستگاه‌هاي كاري را با هدف كاهش فشارهاي مكانيكي خارجي بر بدن بدست آورد. بطور خلاصه مي‌توان گفت كه چگونگي انتقال نيرو و حركت دادن اجسام و ابزارآلات از جمله مباحث بيومكانيك شغلي هستند. و نهایتاً آنتروپومتري، به سنجش ابعاد فيزيكي بدن و كاربرد داده هاي ابعادي در اصلاح شرايط فيزيكي ايستگاه هاي كار مي‌پردازد و از آنجايي كه يكي از دلايل فشارهاي وارده بر اندام‌ها، عدم تطابق ابعاد محل كار با ويژگي هاي ابعادي بدن كارگر يا كاربر مي‌باشد، داده هاي آنتروپومتريك را مي‌توان به طور مؤثري در طراحي تجهيزات، ايستگاه‌هاي كار، ابزارآلات و محصولات بكار بست (3).

جويس مريلين، رئيس مؤسسه جويس در سياتل آمريكا بر اين عقيده است كه اكنون ديگر اين باور عموميت يافته است كه شركت‌هايي كه بهره وري و كنترل كيفيت را مدِ نظر دارند، دخالت دادن ارگونومي را در برنامه‌هايشان به عنوان يك شم تجاري بكار مي‌گيرند، شركت‌هاي موفق برنامه ارگونومي را با ايمني، كنترل كيفيت و برنامه‌هاي توليدي جهت دستيابي به حداكثر سود تلفيق نموده اند (5).